Persoonlijkheidsstoornis

Wat is een Persoonlijkheidsstoornis?

Iedereen heeft een eigen persoonlijkheid, met eigen karaktereigenschappen en eigenaardigheden. We hebben allemaal bepaalde persoonlijke eigenschappen en reageren op onze eigen manier op situaties. En we hebben allemaal patronen in ons denken en doen.

Bij een persoonlijkheidsstoornis zijn bepaalde eigenschappen zo sterk dat je niet altijd goed op situaties kunt reageren. Je patronen zitten je in de weg en je kunt je niet (meer) goed aanpassen aan je omgeving.

Denk hierbij aan extreme jaloezie, erg gevoelig zijn voor kritiek, bindingsangst, erg impulsief of erg afhankelijk. We spreken pas van een stoornis als iemand extreme persoonlijkheidstrekken vertoont die hardnekkig en langdurig aanwezig zijn en ernstige problemen veroorzaken in het werk, je sociale omgeving en je hele leven. De diagnose kan alleen gesteld worden door een psycholoog.

Kenmerken persoonlijkheidsstoornis

Mensen met een persoonlijkheidsstoornis ervaren sociale en emotionele problemen en hebben problemen met het basisvertrouwen. Ze ervaren steeds terugkerende conflicten met mensen in de omgang. Ze ervaren sterke stemmingswisselingen en extreme gevoelsuitingen. Ze reageren snel, impulsief en vaak agressief. Ze voelen zich snel afgewezen of buitengesloten. Of ze kunnen niet allene zijn en zijn continue bang om in de steek gelaten te worden. Ze hebben geen stabiel levenspatroon en kunnen niet goed hun koers bepalen. Ze vinden het erg laastig om zelfstandige keuzes te maken. Hun perfectionisme is dermate extreem en dwangmatig dat ze hun werk niet afkrijgen en problemen hebben met mensen die minder perfectionistisch zijn.

Behandeling

Je komt in aanmerking voor de behandeling van een persoonlijkheidsstoornis als de problemen die je ervaart, langdurig en hardnekkig zijn. Als de problemen leiden tot het disfunctioneren in bijvoorbeeld je relaties, sociale leven en op je werk. De meeste persoonlijkheidsstoornissen zijn goed te behandelen, veel klachten kunnen dankzij behandeling aanzienlijk verbeteren. Zowel groepsbehandeling als individuele behandeling zijn mogelijk. Wij kijken graag samen met jou naar de mogelijkheden.

Symptomen

extreme jaloezie
depressie
wantrouwen richting andere mensen
bindingsangst
enorm gevoelig voor kritiek
moeizame relaties / relatieproblemen
teruggetrokken en angstig
stemmingswisselingen
moeite met zelfstandig functioneren
problemen op het werk
verslavingsproblemen
extreem perfectionistisch

Oorzaken persoonlijkheidsstoornis

Stoornissen ontstaan vaak door een combinatie van factoren. Vaak heeft het te maken met een combinatie van genetische (erfelijke), psychologische en omgevinsfactoren. De kans op een stoornis in je persoonlijkheid kan worden vergroot door traumatische, stressvolle of ingrijpenede gebeurtenissen die je als kind hebt meegemaakt. Hierdoor kunnen stoornissen zich ontwikkelen:

Genetische aanleg: het is bewezen dat genetische factoren een rol spelen bij de ontwikkeling van stoornissen. Mensen wiens familieleden een stoornis hebben, lopen mogelijk een verhoogd risico op het ontwikkelen van een vergelijkbare aandoening.
Traumatische ervaringen: Ernstige traumatische ervaringen tijdens de kindertijd, zoals mishandeling, verwaarlozing of emotioneel misbruik, kunnen bijdragen aan de ontwikkeling van stoornissen. Dergelijke ervaringen kunnen de persoonlijkheidsvorming beïnvloeden en bepaalde copingmechanismen in gang zetten.
Omgevingsfactoren: De omgeving waarin iemand opgroeit en leeft, speelt een cruciale rol. Instabiele of disfunctionele gezinsomstandigheden, gebrek aan steun, en blootstelling aan chronische stress kunnen bijdragen aan de ontwikkeling van stoornissen.
Sociale en culturele invloeden: Sociale en culturele factoren, zoals normen en waarden, kunnen van invloed zijn op de ontwikkeling van persoonlijkheidskenmerken en gedrag. Bepaalde culturele verwachtingen en normen kunnen leiden tot de vorming van bepaalde stoornissen.
Persoonlijk temperament en karakter: Iemands natuurlijke temperament en persoonlijke karaktertrekken spelen ook een rol in de ontwikkeling van stoornissen. Sommige mensen hebben een aangeboren aanleg om bepaalde persoonlijkheidskenmerken te vertonen.

Persoonlijkheidsstoornissen zijn vaak het resultaat van een combinatie van deze factoren en dat de precieze oorzaken variëren afhankelijk van het type stoornis.

Verschillende soorten stoornissen

Ieder persoon is anders en er zijn veel verschillende soorten persoonlijke stoornissen. De diagnostische en statistische handleiding voor psychische stoornissen (DSM-5) van de American Psychiatric Association maakt het volgende onderscheid in stoornissen:

Cluster A
Mensen in deze categorie vertonen vaak vreemd of exentriek gedrag. Ze zoeken vaak weinig contact met anderen en leven geïsoleerd of alleen. Ze zullen niet snel hulp zoeken. Hieronder vallen:

Paranoïde persoonlijkheidsstoornis: Mensen met deze stoornis zijn vaak achterdochtig en wantrouwend naar anderen, zelfs als er geen reden is om dat te zijn.
Schizoïde persoonlijkheidsstoornis: Personen met deze stoornis hebben over het algemeen weinig behoefte aan sociale interactie, lijken emotioneel afstandelijk en hebben moeite om intieme relaties aan te gaan.
Schizotypische persoonlijkheidsstoornis: Dit gaat gepaard met eigenaardige gedachten, overtuigingen en gedrag. Mensen met deze stoornis hebben vaak ongebruikelijke overtuigingen of perceptuele afwijkingen.

Cluster B
Mensen die vallen onder cluster B vertonen vaak emotioneel, grillig of theatraal gedrag. Ze kunnen verhit reageren en kunnen vaak niet goed met hun emoties omgaan.

Antisociale persoonlijkheidsstoornis: Mensen met deze stoornis vertonen doorgaans weinig respect voor de rechten van anderen en kunnen impulsief, agressief en onverantwoordelijk gedrag vertonen. Ze hebben vaak een geschiedenis van wangedrag.
Borderline persoonlijkheidsstoornis: Borderline-patiënten hebben vaak instabiele relaties, emoties en zelfbeeld. Ze kunnen moeite hebben met impulsbeheersing en zelfbeschadigend gedrag vertonen.
Histrionische persoonlijkheidsstoornis: Mensen met deze stoornis hebben vaak de neiging tot overdreven emotioneel gedrag, zoeken voortdurend aandacht en kunnen oppervlakkige relaties aangaan.
Narcistische persoonlijkheidsstoornis: Narcistische individuen hebben een overdreven gevoel van eigenwaarde en gebrek aan empathie voor anderen. Ze verlangen voortdurend bewondering en waardering.

Cluster C
Tot categorie C behoren mensen die vaak erg angstig of gespannen zijn. Ze zijn bang om relaties aan te gaan en vermijden conflictsituaties.

Vermijdende persoonlijkheidsstoornis: Mensen met deze stoornis zijn vaak extreem gevoelig voor kritiek en vermijden sociale situaties uit angst voor afwijzing.
Afhankelijke persoonlijkheidsstoornis: Personen met deze stoornis hebben de neiging om overdreven afhankelijk te zijn van anderen, hebben moeite met het nemen van beslissingen en hebben vaak een laag zelfbeeld.
Obsessieve-compulsieve persoonlijkheidsstoornis: Dit is niet hetzelfde als obsessieve-compulsieve stoornis (OCS). Mensen met deze persoonlijkheidsstoornis zijn vaak perfectionistisch, geobsedeerd door regels en details, en hebben moeite met flexibiliteit.

Meer informatie

Ben je op zoek naar behandeling van een (vermoedelijke) persoonlijkheidsstoornis? Neem gerust contact met ons op, dan kijken we samen wat de beste behandeling is voor jou of voor jouw naasten.